Vụ chặt hạ 6700 cây xanh ở Hà Nội: Các nhà khoa học và quản lý cùng lên tiếng

Thay thế 6.700 cây xanh ở Hà Nội: 'Khả năng cây chết rất cao'

Trong Hội thảo “Từ đề án 6.700 nhìn lại quy hoạch cây xanh Hà Nội” đã được Trung tâm Con người và Thiên nhiên phối hợp với Trung tâm Truyền thông Giáo dục Cộng đồng thuộc Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức, trao đổi với các phóng viên, TS.Nguyễn Tiến Hiệp - Trung tâm Bảo tồn Thực vật Việt Nam cho biết, ông đã lấy mẫu cây trồng trên đường Nguyễn Chí Thanh đem về nghiên cứu và khẳng định đây là cây Mỡ chứ không phải Vàng tâm. Vàng tâm và Mỡ có cùng họ Ngọc lan nhưng 2 loại cây này có những đặc điểm khác nhau.

TS. Nguyễn Tiến Hiệp tại Hội thảo

Tuy nhiên, ông Hiệp cho hay, hiện nay tại một số địa phương, người dân vẫn coi gọi cây Mỡ là Mỡ vàng tâm hoặc là Vàng tâm.

“Có 3 loài cây thuộc dòng Ngọc lan nhiều người dân đều gọi là Vàng tâm cả. Vì cả 3 loài này gỗ đều vàng. Tuy nhiên, cây Vàng tâm chính thức theo tài liệu khoa học Việt Nam công bố là loài khác. Vàng tâm có tên khoa học là Magnolia dandyii, lá có lông xồm xoàm, quả tròn.

Thay thế 6.700 cây xanh ở Hà Nội: 'Khả năng cây chết rất cao' Bản chất của gỗ mỡ là thường sống ở độ cao từ 200m trở lên. Nó sống rất tốt ở độ cao 700-1000m. Loại cây này không thể thích hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu tại Hà Nội.  Thay thế 6.700 cây xanh ở Hà Nội: 'Khả năng cây chết rất cao'

Cây Mỡ có tên khoa học là Magnolia chevalieri, có lá nhẵn, quả hình bầu dục. Cây trồng mới trên đường Nguyễn Chí Thanh là cây Mỡ chứ không phải Vàng tâm”, ông Hiệp khẳng định.

Theo TS.Nguyễn Tiến Hiệp, gỗ Mỡ và Vàng tâm đều được sử dụng. Nhưng Vàng tâm chính thức là cây gỗ quý hiếm, đi vào cuộc sống của người dân nhiều hơn, được ghi trong sách đỏ Việt Nam.

Tại Việt Nam, loài này gặp mọc tự nhiên ở Hà Giang (Quản Bạ, Vị Xuyên), Sơn La (Vân Hồ), Điện Biên (Tủa Chùa), Yên Bái, Thanh Hóa (Thường Xuân), Nghệ An (Con Cuông), Quảng Bình (Tuyên Hóa, Minh Hóa).

Trong khi đó, cây Mỡ là một loại cây phục vụ cho trồng rừng, được trồng rất phố biến ở các tỉnh Lào Cai, Yên  Bái, Hà Giang, Tuyên Quang, Phú Thọ… Gỗ Mỡ mềm, chủ yếu được sử dụng để làm giấy.

Ông Hiệp cho biết thêm, hoa Mỡ có hình thức rất đẹp, tuy nhiên, mùi của nó lại rất khó chịu.

Cành mỡ được lấy trên đường Nguyễn Chí Thanh

“Cây Mỡ trồng ngoài tự nhiên thường nở hoa và tháng 2 đến tháng 4. Hoa Mỡ chỉ tồn tại khoảng 15-20 ngày. Hoa cơ bản có 3 vòng, 9 cánh. Cánh ngoài thì xanh, hồng, bên trong thì có màu trắng.

Nhìn hình thức thì hoa Mỡ rất đẹp, chỉ muốn ăn luôn. Những ngày đầu hoa nở thì có mùi thơm thoang thoảng. Nhưng càng về sau thì có mùi thum thủm, thối thối. Cánh hoa này rất dày, giống như cánh của hoa Atiso. Chính vì thế, khi hoa rụng xuống đất thì rất bẩn”, ông Hiệp nói.

Chưa hiểu hết về chức năng của cây xanh”

Nguyên Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Phạm Sỹ Liêm ví đề án 6.700 cây xanh như một cuộc "thảm sát Mỹ Lai với cây cối"

Theo TS. Phạm Sỹ Liêm - Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam (nguyên Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội) - qua đề án 6.700 cây xanh và những phát biểu của lãnh đạo các đơn vị liên quan vừa qua cho thấy “họ chưa hiểu hết về chức năng của cây xanh đô thị, tác dụng và tác hại của nó”.

“Cây cối như một người bạn với con người, cùng sinh ra và lớn lên. Thế mà cùng được 40-50 tuổi rồi mà chặt hàng loạt cây xanh như thế... Cây cối còn như một chứng nhân lịch sử, qua thời gian biết được nhiêu chuyện, ghi được nhiều chuyện. Thế giới người ta chỉ cần lấy một mẫu khảo cổ thì đã có thể đọc vanh vách thời đó như thế nào rồi cơ mà”- TS Liêm phân tích.

Chưa hết, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Phạm Sỹ Liêm còn rất băn khoăn về việc Hà Nội phê duyệt cho một loạt đơn vị không hề có liên quan, chuyên môn nào về trồng cây xanh như Công ty tư vấn xây dựng đầu tư Hà Thành, Công tyTNHH MTV Cơ điện công trình, Công ty CP Công nghệ thương mại Bình Minh.

“Tôi nghe nói một cây sấu như thế đã có giá tới 30 triệu đồng rồi, nhẩm tính sơ sơ số tiền họ đốn hạ mang bán thì cũng được rất nhiều tiền rồi. Nhưng lại mua một cây mới trồng vào đấy, lại tốn bao nhiêu tiền nữa. Chặt cây cũ, trồng cây mới thì gọi là tài trợ, không lấy tiền nhà nước ư? Nghe chừng không ổn. Những cái này diễn ra, chúng ta không nên ngây thơ quá về sự vụng về, thiếu hiểu biết, hay kém kinh nghiệm. Đều có sự đo đếm hết, không phải tự nhiên mà như vậy đâu. Tôi mong rằng việc thanh tra mà Hà Nội đang triển khai đừng chỉ tìm ra những con kiến”- ông Liêm thẳng thắn.

“Cây cũng như người, bị bệnh phải chữa chứ không thể đem chôn”

GS.TSKH Phạm Ngọc Đăng - Phó Chủ tịch Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam - cho biết trước đây ông từng được mời tham tham gia vào đề án đánh giá tác động môi trường cho dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông.

“Trong đề án đó không hề nhắc tới việc phải chặt hạ hàng cây xà cừ dọc hai bên đường Nguyễn Trãi”- ông Đăng công bố thông tin gây sốc.

Theo ông Đăng, khi thi công tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, nếu thấy không chặt cây hàng cây dọc đường Nguyễn Trãi sẽ không thể thi công được thì phải thành lập hội đồng đánh giá, lập hồ sơ và gửi tới Bộ Tài nguyên- Môi trường thẩm định; được phê duyệt thì mới được thực hiện.

Trong khi đó, luật sư Trần Vũ Hải (Công ty Luật Hà Nội) khẳng định: Luật Thủ đô do chính Hà Nội đề xuất, xây dựng để rồi Quốc hội thông qua đã có điều khoản cấm chặt phá cây xanh, trừ trường hợp bất khả kháng.

“Chúng tôi nghiên cứu thì thấy việc chặt phá cây xanh vừa qua còn không cấp phép. Họ chỉ sử dụng toàn công văn để chỉ đạo. Từ đầu tới cuối, họ không làm theo luật lệ nào cả. Tôi nghiên cứu mãi các văn bản liên quan mà không biết họ áp dụng theo luật nào”- luật sư Hải nói.

GS. Nguyễn Lân Dũng - Chủ tịch Hội các ngành sinh học Việt Nam - nói rằng việc cây xanh bị bệnh là chuyện hết sức bình thường, vấn đề là cứu hay không cứu.

“Cây cũng như con người, bị bệnh thì phải cứu chữa, chứ không thể đem chôn ngay được. Tôi đi nhiều nước trên thế giới thấy họ cũng luôn tìm mọi cách để cứu cây, chứ không phải cứ thấy câu sâu bệnh là chặt hạ ngay”- GS. Dũng nói.

“Tôi có may mắn đi được 30 thủ đô các nước, không có thủ đô nào như ở Hà Nội ta. Khi mở rộng Thủ đô Hà Nội tôi đã trình bày và ngạc nhiên vì Thủ đô mình lớn thứ 3 trên thế giới chỉ sau Bắc Kinh (Trung Quốc) và Tokyo (Nhật Bản). Thủ đô của ta quá lớn, so với các nước quá đẹp vì hồ và cây. Chúng ta thấy nhiều thủ đô hoành tráng, nhưng cây xanh thì thua chúng ta. Nhưng hồ thì chúng ta biết rồi, chúng ta đã mất rất nhiều hồ. Trước đây làm gì có chuyện ngập lụt đâu, thế mà giờ đã có việc ngập nước tới bụng, ngập cả xe đạp. Đau đớn lắm rồi, nhưng giờ lại tính chặt tới 6.700 cây xanh, tức là 1/7 tổng số cây ở Hà Nội. Tôi thử tưởng tượng rằng nếu đầu tôi rụng mất 1/7 tóc đi thì thành cái đầu hói mất rồi”- GS. Nguyễn Lân Dũng đưa ra hình ảnh so sánh.

TS. Phó Đức Tùng - nguyên Chủ nhiệm bộ môn Lâm nghiệp đô thị (Đại học Lâm nghiệp) - đặt câu hỏi: “Tại sao những cây xanh ở Hà Nội yếu, bệnh tật? Đó là vì Hà Nội chưa bao giờ trồng cây đường phố đúng kỹ thuật cả. Trồng cây đô thị khác hẳn với các loại cây ở nông thôn, đồi núi, không phải cứ khoét khoét đất lên rồi trồng cây xuống như thế được. Nếu trồng như thế thì cây mới không thể có khả năng phát triển bằng một cây cũ được. Với điều kiện trồng, chăm sóc như thế thì một số cây vô giá trị như Hà Nội nói (cây nông, dâu da xoan, gòn,…) cũng có giá trị; không loại cây nào có thể sống được ngoài những cây vô giá trị ấy. Tương tự như việc không thể diệt hết cá rô phi trên sông Tô Lịch để thả vào đó những con cá chép rồng đắt giá được”.

Đã chặt 500 cây, 1.000 hay 2.000 cây?

GS Nguyễn Lân Dũng nói thêm: “Con đường từ Ngã Tư Sở vào Hà Đông dài hơn 11 km nhưng nói như GS. Đăng thì không nằm trong quy hoạch của tuyến đường đó, không cần phải chặt hạ khi triển khai dự án đường sắt đô thị. Thế thì càng phải thanh tra, làm rõ việc này. Nghệ sĩ Chiều Xuân đã phải khóc để kiên quyết giữ cây xanh trước cửa nhà trên đường Nguyễn Thái Học, rồi bao nhiêu văn nghệ sĩ đã lên tiếng, bao nhiêu bài vè, bài thơ đau đớn về chuyện này. Tôi cho rằng phải đặt ra chuyện truy cứu trách nhiệm của những người đề xuất chủ trương này, chứ không thể dừng lại kiểm điểm, ngừng công tác để kiểm điểm được”.

GS. Nguyễn Lân Dũng cho biết lãnh đạo Hà Nội nói rằng đã chặt hạ 500 cây nhưng ông lại nghe được thông tin nói rằng đã có hơn 1.000 cây bị chặt.

Trong khi đó, luật sư Trần Vũ Hải nhẩm tính: Đường Nguyễn Chí Thanh đã chặt hạ gần 400 cây, đường Nguyễn Trãi 500 cây là thành 900 cây rồi nên con số Hà Nội đưa ra rất đáng ngờ.

“Tôi có người bạn đã đi lòng vòng qua nhiều tuyến phố và thấy phố nào cũng có gốc cây bị chặt hạ. Người bạn này đã nhẩm tính phải có khoảng 2.000 cây bị chặt hạ rồi chứ không thể là 500 cây được. Tàu điện trên cao đường Nguyễn Trãi mấy năm nữa mới xong mà các anh ấy đã chặt hết sạch, trước cả kế hoạch. Về mặt luật pháp hoàn toàn không thấy cơ sở pháp lý nào cả. Chính vì thế việc thanh tra của Hà Nội phải có sự tham gia của nhiều tổ chức, đoàn thể để giám sát thì mới minh bạch được”- ông Hải nói.

GS. Nguyễn Lân Dũng đề nghị việc thanh tra chuyện chặt cây ở Hà Nội phải để Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, vì đến nay truyền thông các nước lớn trên thế giới đều đã lên tiếng cả rồi nên không thể để Hà Nội thanh tra.

GS. Nguyễn Lân Dũng bình luận thêm: “Anh Hiệp là chuyên gia trong lĩnh vực này thì nói chính xác rồi. Tôi thì cho rằng 10 năm nữa nó cũng chắc chắn không có bóng mát đâu, bởi cành nó bằng ngón tay thôi. Chúng ta không nên quan tâm hàng cây trồng trên đường Nguyễn Chí Thanh là cây vàng tâm hay mỡ, bởi cả 2 loại cây này đều không phù hợp để làm cây xanh ở Hà Nội. Ở đây không phải đất chua, không có chất mùn và nhiệt độ cao thì làm sao có thể trồng được 2 loại cây đó chứ”.