Ngô đồng - một loài cây xóa đói giảm nghèo, góp phần tăng thêm thảm thực bì chống xói mòn đất

Thậm chí rất nhiều người còn xem loài cây này như là "phao cứu sinh" mà thiên nhiên đã ban tặng cho con người để xóa đói giảm nghèo và ngăn ngừa sự sự ấm lên của trái đất.

(hình theo rain-tree.com)

Thực ra, cây Ngô đồng có mặt trên trái đất trước khi có loài người rất lâu (hóa thạch loài cây này được phát hiện ở Mexico có niên đại cách đây khoảng 70 triệu năm) và nó phân bố ở hầu khắp các vùng nhiệt đới vào cận nhiệt đới, nhưng tới gần đây, người ta mới phát hiện ra tiềm năng sản xuất dầu Diesel thân thiện với môi trường và nhiều hoạt chất sinh học khác của nó. Sở dĩ hiện nay, hàng loạt quốc gia như: Ấn độ, Trung Quốc, Thái Lan, Malaixia, Indonexia, Philipin và nhiều nước Châu phi, Mỹ la tinh đang đua nhau phát triển cây này, ngoài mục đích phục vu nhu cầu năng lượng tại chỗ và xuất khẩu, còn có phần rất quan trọng là góp phần tăng thêm thảm thực bì chống xói mòn đất. Đặc biệt, Ngô đồng là cây lâu năm, có khả năng sinh trưởng và phát triển được ở các vùng đất nghèo kiệt, nên ngoài vai trò che phủ bảo vệ đất, nó còn có vai trò như một loại cây xóa đói giảm nghèo. Mặc dù đã có từ lâu, con người đã sản xuất được dầu Diesel sinh học từ hạt cải dầu, hạt hướng dương, dầu cọ... nhưng nhiều tập đoàn kinh tế, cũng như nhiều quốc gia vẫn quan tâm tới việc đầu tư cho người dân trồng và phát triển Ngô đồng, bởi dầu Diesel lấy từ loại cây này không chỉ có giá thành rẻ, mà chất lượng lại tương đương với dầu Diesel hóa thạch truyền thống. Điều quan trọng hơn là trong thành phần chủ yếu của loại dầu này là các a xít béo: Oleic (41-48%), Linoleic (34-44%), Palmetic (10-13%)Stearic (2-3%) và khi đốt cháy không tạo ra lưu huỳnh. Nó là loại dầu sạch và thân thiện với môi trường.

Theo tính toán của các chuyên gia: sau 3 năm trồng cây Ngô đồng trên vùng đất nghèo kiệt thì năng suất trung bình cũng có thể đạt trên 5 tấn hạt /1ha (năm đầu chỉ đạt 0,5 tấn, những năm tiếp theo sẽ tăng dần ) và chăm sóc tốt có thể đạt hơn 10 tấn. Với tỷ lệ dầu có trong hạt từ 31-37% và căn cứ vào giá bán hiện nay trên thị trường là 700 USD/ tấn thì thu nhập của người nông dân trồng loại cây này không phải là nhỏ. Ngoài ra, một lượng lớn bã khô sau khi ép lấy dầu có thể khử độc tố (chủ yếu là Curcin ) dùng làm thức ăn chăn nuôi gia súc. Đó là câu chuyện của ngày mai, còn ngay bây giờ dùng loại bã này làm phân bón cho cây trồng rất tốt.

Trước sự hấp dẫn thực sự của loại cây này, nhất là từ cuối năm 2007 tới nay, sau khi Thủ tướng phê duyệt "Đề án phát triển nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2025" đã có nhiều đơn vị, cá nhân tập trung nghiên cứu và đâu tư phát triển cây Ngô đồng. Tiến sỹ Phạm Văn Tuấn, trưởng phòng khoa học và đối ngoại trường Đại học Thành Tây- một trong những đơn vị đầu tiên của Việt Nam nghiên cứu về loại cây này cho biết: trong thời gian gần đây, hàng loạt doanh nghiệp của nước ngoài, đặc biệt là Hiệp hội Chấn hưng Nhật bản (NPO), Công ty cổ phần năng lượng sinh học Shine Sun của Đài Loan (TQ) đã tới ký kết hợp tác đầu tư phát triển cây Ngô đồng với diên tích rất lớn. Trong đó có họ yêu cầu phải cam kết: tuyệt đối không được bán dầu Diesel lấy từ loại cây này cho các đối tác khác. Ngoài 1 ha trồng tại vườn thực nghiệm của trường tại Chương Mỹ (Hà Tây) đã cho thu hoạch quả lứa đầu, hiện nay, trường Đại học Thành Tây đã hợp tác với Công ty Núi Đầu (Lạng Sơn) trồng 120 ha cây Ngô đồng tại các xã: Hữu Kiên,(Chi Lăng), Tân Lập, Chiêu Vũ (Bắc Sơn) và Thụy Hùng (Văn Lãng); Công ty Minh Sơn - Hà Nội trồng 30 ha tại Nà Sản (tỉnh Sơn La). Mặc dù thời gian thực nghiệm chưa nhiều, nhưng cây Ngô đồng (kể cả giống có nguồn gốc bản địa của Việt Nam và giống Ưu tuyển số 2 của Trung Quốc đều phát triển tốt ở các vùng đồi núi. Chúng có khả năng chịu rét tương đối tốt (chỉ có một số ít bị chết trong đợt rét hại vừa qua) và cho quả ngay từ vụ đầu, với năng suất khá cao.

Tuy vậy,Tiến sỹ Phạm Văn Tuấn cũng cho rằng: cần phải đầu tư nghiên cứu và triển khai từng bước để phát triển vững chắc loại cây này. Nếu chúng ta vội vã và không có lộ trình cụ thể, mà phát triển ồ ạt thì theo kiểu phong trào, thì không chỉ nông dân nghèo chịu thiệt hại và mất lòng tin, mà môi trường sinh thái của các vùng đất nghèo kiệt cũng sẽ bị tổn thương, khó khắc phục./.