Cố gái đồ long, tác giả Kim Dung
....
Hồ Thanh Ngưu im lặng một hồi, nói:
- Để ta cho một cái toa cứu mệnh cho cháu, dùng Đương Qui, Viễn Chí, Sinh Địa, Độc Hoạt, Phòng Phong năm vị, đến canh hai dùng Xuyên Sơn Giáp làm thuốc dẫn, uống ngay đi.
Trương Vô Kỵ giật mình kinh hãi, thấy năm vị đó chẳng liên quan gì với bệnh của mình, dược tính xem ra có chỗ xung đột là khác, dùng Xuyên Sơn Giáp làm thuốc dẫn thật chẳng thông chút nào, hỏi lại:
- Tiên sinh, những thuốc đó phân lượng ra sao?
Hồ Thanh Ngưu nổi giận:
- Phân lượng càng nhiều càng tốt. Ta đã nói rồi sao không mau mau cút ra đi.
Mấy năm qua, mỗi khi Hồ Thanh Ngưu bàn luận y lý, dược tính với Trương Vô Kỵ đối với y nửa học trò, nửa bạn hữu, luôn luôn có vẻ lễ mạo, lúc này ăn nói chẳng chút lưu tình, Trương Vô Kỵ nghe xong, không khỏi nổi giận bừng bừng quay về phòng ngủ, nghĩ thầm: “Ta có bụng khuyên ông ta đi xa tránh họa, để khỏi bị sỉ nhục, vậy mà lại cho một cái toa láo lếu, tưởng mình không biết hay sao?”. Y nằm trên giường, nghĩ đến ngôn ngữ vô lễ của Hồ Thanh Ngưu, đang mơ mơ màng màng định ngủ, bỗng dưng nghĩ ra: “Đương Qui, Viễn Chí … sao lại phân lượng càng nhiều càng tốt là sao? Hay là … hay là ông ta muốn nói Đương Qui là “nên đi về đi”?”
Khi nghĩ ra Đương Qui là nên đi về đi, y lại nghĩ tiếp Viễn Chí ắt là “chí ở phương xa, cao bay xa chạy”, Sinh Địa và Độc Hoạt thì ý đã rõ ràng đó là sinh lộ, có thể sống được. Còn Phòng Phong thì sao? Ồ, thì là nên “đề phòng tiết lộ phong thanh”. Y nghĩ tiếp: “canh hai dùng Xuyên Sơn Giáp làm thuốc dẫn, uống ngay”. Xuyên Sơn Giáp là theo đường núi đào tẩu, đừng theo đường lớn mà đi, canh hai này nên trốn lập tức.
....
Và các cây thuốc trong "bài thuốc" trên
Đương quy - Angelica sinensis (Oliv.) Diels - họ Hoa Tán, Apitaceae (hình theo itmonline.org)
Thổ đương quy, Ðộc hoạt - Aralia cordata Thunb. - họ Nhân Sâm, Araliacaeae (ảnh theo wikimedia.org)
Viễn chí hoa dày - Polygala chinensis L. (P. glomerata Lour) - họ Viễn Chí, Polygalaceae (hình theo dld.go.th)
Địa hoàng - Rehmannia glutinosa Libosch - họ Hoa Mõm Sói, Scrophulariaceae (hình theo itmonline.org
Độc hoạt, Đương quy lông - Angelica pubescens Maxim f. biserrata Shan et Yuan - họ Hoa Tán, Apiaceae (ảnh theo pharm1.pharmazie.ui-greifswald.de)
Phòng phong nam, Cẩn buốt, Co phạch (Thái) - Pimpinella candolleana Wight et Arn. - họ Hoa Tán, Apiaceae (hình theo academic.ru)
Phòng phong thảo, Hy kiểm, Thổ hoắc hương - Anisomeles indica (L.) O. Ktze (A. ovata R.Br. Epimeredi indica (L.) Rothm.) - họ Hoa Môi, Lamiaceae (ảnh theo wikipedia.org)
Còn Xuyên sơn giáp là vẩy phơi khô của con tê tê (Manis gigantea) hay còn gọi là con trút!... (hình theo animaldiversity.ummz.umich.edu)